.

عبدالحسین خسروپناه

عبدالحسین خسروپناه مجتهد و فیلسوف علوم انسانی و مدرس خارج فقه نظام ولایی و سیاسی در حوزه علمیه قم و نویسنده کتابها و مقالات فلسفی و کلامی و فقهی و مدرس علوم اسلامی در دانشگاه ها و دریافت کننده جایزه بین المللی علوم انسانی اسلامی
 

سوال ها و پاسخ های استاد خسروپناه

با توجه به اصل تشکیک وجود، وجود مخلوقات و کمالاتشان عین وابستگی به وجود خداوند است. از طرفی انسان اراده را با علم حضوری در درون خویش می یابد. جمع دو مطلب بالا این می شود که انسان اراده می کند به اذن الله. در حقیقت انسان آن چیزی را که خداوند می خواهد اراده می کند. در نتیجه انسان در افعال خود با تنها یک انتخاب که اراده الهی به آن تعلق گرفته رو به رو است. حال در چنین فضایی نظام تکلیفی و پاداش و جزاء چگونه متصور می شود؟

اراده انسان یا اختیار انسان به این معناست که تصمیم بر انجام یا ترک‌ کارها به آدمی وابسته است و لذا مسئول اعمالش خواهد بود و بر این اساس بعثت پیامبران و امر و نهی و ثواب و عقاب معنادار می‌شود لکن‌ همین اراده و اختیار را خدای سبحان لحظه به لحظه به آدمی عطا می‌کند و انسان در داشتن اختیار و اراده وابسته به حق است و استقلال در داشتن اراده ندارد و عطای الهی به شمار می‌آید پس خداوند اراده و اختیار را به انسان داده و انسان دارای اراده شده است لذا هم وابستگی معنادار خواهد بود و هم تکلیف‌مداری.

به اذن الهی، حقیر اکنون دانشجوی دکتری مدرسی معارف اسلامی گرایش مبانی نظری اسلام در دانشگاه علامه طباطبایی هستم با اخذ سطح ۲ حوزه موفق به قبولی در دوره ارشد دانشگاه قرآن و حدیث رشته علوم حدیث گرایش کلام امامیه شدم با این پیشینه به نظر حضرتعالی، برای موفقیت بیشتر و تقویت بنیه علمی، در رشته تحصیلی ام، در حال حاضر و آینده ، جهت مطالعه، چه چیزی را پیشنهاد می فرمایید؟ (سیرمطالعاتی) پیشتر از راهنمایی تان متشکرم.

سیر آموزش حکمت اسلامی طی شود این سیر در کانال بنده در ایتا هست

یک سوال داشتم از خدمتتان اینکه در روایتی هست حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ زِيَادِ بْنِ جَعْفَرٍ الْهَمَدَانِيُّ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ قَالَ حَدَّثَنَا عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ بْنِ هَاشِمٍ عَنْ أَبِيهِ عَنْ عَلِيِّ بْنِ مَعْبَدٍ عَنِ الْحُسَيْنِ بْنِ خَالِدٍ قَالَ قَالَ عَلِيُّ بْنُ مُوسَى الرِّضَا ع‏ لَا دِينَ لِمَنْ لَا وَرَعَ لَهُ وَ لَا إِيمَانَ لِمَنْ لَا تَقِيَّةَ لَهُ إِنَّ أَكْرَمَكُمْ عِنْدَ اللَّهِ أَعْمَلُكُمْ بِالتَّقِيَّةِ فَقِيلَ لَهُ يَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ إِلَى مَتَى قَالَ إِلَى يَوْمِ الْوَقْتِ الْمَعْلُومِ وَ هُوَ يَوْمُ خُرُوجِ قَائِمِنَا أَهْلَ الْبَيْتِ فَمَنْ تَرَكَ التَّقِيَّةَ قَبْلَ‏ خُرُوجِ‏ قَائِمِنَا فَلَيْسَ مِنَّا- میخواستم بپرسم آیا این روایت با اینکه ما انقلاب کردیم و این همه با سر و صدا در منطقه کار میکنیم منافات نداره؟بنده طلبه درس خارج هستم هرچه فکر کردم به جواب قانع کننده ای نرسیدم با تشکر

این روایت دلالت بر لزوم تقیه تا ظهور مهدی دارد اما مصادیق و موارد تقیه کجاست بحث دیگری است که این روایت ساکت است و از روایات دیگر استفاده می شود و لذا دلالتی بر نفی قیام ندارد

من دانشجوی دکتری مدیریت آموزشی هستم در مرحله انتخاب موضوع رساله، علاقه دارم مسئله‌ام با رویکرد اسلامی تدوین شود. لطفاً در این خصوص راهنمایی بفرمایید. موضوعاتی که در عصر حاضر دارای اولویت است را مرقوم بفرمایید.

می‌توانید اصول حاکم بر مدیریت آموزشی را با روش حکمی اجتهادی تحقیق کنید برای این هدف کتاب بیست گفتار نشر بوستان کتاب مطالعه شود.

شهید مطهری در کتاب جامعه و تاریخ قائل به اصالت جامعه هست و بیان می‌کند از به هم پیوستن افراد جامعه، شخصیت جدیدی ایجاد می‌شود که دارای قوانین و سنن خاص خود است و به بیانات علامه طباطبایی در المیزان که موید آن است اشاره می‌کند؛ اما آیت الله مصباح در کتاب جامعه و تاریخ از دیدگاه قرآن معتقد است جامعه اصالت ندارد و قوانین و سنن در واقع برای نظام بخشیدن ارتباطات بین انسان‌هاست. نظر جنابعالی چیست و کدام نظر قابل قبول است. درضمن اعتقاد به هریک از این دو دیدگاه چه نتایجی دارد؟

نظر بنده در باب اصالت فرد و جامعه در کتاب روش‌شناسی علوم اجتماعی بیان شده است، جامعه به عنوان واقعیت خارجی هست و ما بازاء آن در خارج هست پس حق با شهید مطهری است و لکن باید توجه داشت هر فردی دارای ساحت فردی و ساحت اجتماعی و ساحت تاریخی است و این‌نکته ظریف و تازه ای است که کمتر بدان توجه شده است.

سؤال بنده از استاد این است که چگونه می‌توان به یقین دست یافت. یکی از طلبه‌ها، که اهل مطالعه هست و اهل تفکر نمی‌تواند به یقین دست پیدا کند. لطفا راهنمایی فرمایید.

یقین گاهی روان‌شناختی است که خیلی‌ها به راحتی بدان دست می یابند و گاهی یقین منطقی است که راهش برهان و دانستن علم منطق و قواعد ان است و گاهی یقین دینی است که علاوه بر داشتن یقین معرفتی و منطقی یافتن ایمانی قوی است که منشا اعمال صالح و طرد کارهای خلاف است. این نوع یقین با کسب معرفت و عمل صالح به دست می‌آید.

چندی پیش سریال مستندی از تلوزیون پخش شد که نام آن سریال مرگ نسبی بود، در آن سریال افراد نزدیک به مرگ که حالت بیهوشی پیدا کرده بودند، خود را جدا از بدن می‌دیدند، وتقریبا همه آنها تونلی از نور مشاهده می‌کردند و پس از طی آن وارد عالم دیگری می‌شدند با تجربیات تقریبا مشابه و ظاهرا مرگ برای همه آن‌ها اگر چه حتی مقید به مسائل مذهبی نبودند و انسان گناه‌کاری نیز بودند دلچسب و زیبابود، البته این تجربیات منحصر به این سریال نیست و وجودچنین تجربیاتی به اثبات رسیده است بنده نیز فردی را می‌شناختم که تجربه‌ای مشابه همین حالات داشت، تجربیات به این شکل ظاهرا مغایرتی با تعدادی از روایات معتبر ما درخصوص حالات پس از مرگ دارد. می‌خواستم توضیحاتی در این خصوص بفرمایید.

تجربه نزدیک به مرگ واقعیتی است که برای برخی افراد تحقق یافته و باعث تحول روحی تجربه گران می‌شود آنقدر این تجربه مبهم وهمراه با تفسیر مختلف افراد است که قابلیت سنجش دقیق ندارد تا تعارضش با روایات معلوم گردد چون آیات و روایات بسیار دقیق مواقف بعد از مرگ را بیان کرده‌اند واین افراد تنها بین دنیا و قبل از مرگ را محدود چشیدند.

چرا لیبرالیسم را یکی از اضلاع و پایه‌های دنیای مدرن قرار نمی‌دهیم؟ با توجه به اهمیت آن و تاثیرش در مکاتب فکری و فرهنگی و… مغرب زمین؟

گوهر مدرن که در قرن شانزدهم مستقر شد سه چیز است اومانیسم و سوبجکتیویسم و سکولاریسم این سه رکن در همه ایسم‌های فلسفی(آمپریسم، راسیونالیسم، ایدیالیسم، پوزیتیویسم، اگزیستانسیالیسم…) و همه ایسم‌های اجتماعی(لیبرالیسم، سوسیالیسم، فاشیسم، نازیسم، فمینیسم…) حضور دارند لیبرالیسم مقابلش سوسیالیسم است ولی هر دو مشتمل بر سه رکن مدرن هستند پس در غرب و شرق هم لیبرالیسم و هم سوسیالیسم مطرح است و مقابل هم هستند با همه گرایش‌های که در آنها هست ولی سه رکن مدرن را دارند.

برای شناخت افکار و نقد مبانی آقایان ملکیان و طباطباییِ صاحب کتاب تطور شیعه به کدام کتاب یا مقاله رجوع کنیم؟

دو کتاب در زمینه معنویت و نقد جناب ملکیان نوشته دکتر سید احمد غفاری نشر موسسه حکمت و فلسفه ایران و کتاب جناب سلیمانیان در نقد کتاب مکتب در فرایند تکامل مدرسی طباطبایی مطالعه شود.

آیا دین می‌تواند به ما بگوید که چه نیازهایی داریم؟ در حالی که ادراک نیاز یک امر وجودی و درونی است و امکان تزریق نیاز از بیرون ممکن نیست(نهایتاً یک تنبه لازمست)، کمااینکه کسی نمی‌تواند به من بگوید تو تشنه‌ای و من این نیاز را درک می‌کنم یا صحیح این است که بگوییم دین به نیازهای ما پاسخ‌های متعالی می‌دهد مثلاً من بعد از ادراک نیاز به یک مبدا قدرت مطلق برای رفع نیازهایم احساس می‌کنم که باید با او ارتباط داشته باشم و دین بمن می‌گوید که برای برقراری ارتباط باید چه کرد اول طهارت لازمست بعد با این آداب باید ارتباط گرفت.

همانگونه که در کتاب انتظارات بشر از دین‌ نوشته شد نیازهای انسان بر دو قسم‌نیازهای ادراکی و غیر ادراکی تقسیم‌ می‌شوند.
نیازهای ادراکی توسط خود انسان درک می‌شود مانند دل‌دردی که نیاز انسان به طبیب را شکل می‌دهد و بعد طبیب نیازهای دیگری به بیمار هشدار می‌دهد و داروهایی تجویز می‌کند که بیمار به اعتماد پزشک عمل می‌کند زیرا خود درک مستقیمی از آن نیاز ندارد.

پیشنهادتون برای یک طلبه به صورت غیر تخصصی برای آشنایی خوب از مسائل جامعه شناسی و مباحث فلسفی و بنیادین آن و آشنایی با نظرات هم در فضای اسلامی و هم غربی اولا چه کتابهایی است دوما پیگیری آثار و مطالب چه اساتیدی است؟

آموزش فلسفه استاد مصباح و سه جلد نظام فلسفه صدرایی جناب عبودیت و بعد سیر حکمت در اروپا خوانده شود.

سؤال بنده در مورد ادوار تاریخ اروپاست، می‌خواستم ببینم چنانچه شروع رنسانس رو از سقوط روم شرقی حساب کنیم(بیزانس)، پایان رنسانس چه زمانی است و چه اتفاق تاریخی رو پایان رنسانس، در نظر می‌گیرند؟ و به طور کلی در نظر گرفتن ۴ دوره(باستان، قرون وسطی، رنسانس، دوران جدید) تقسیم‌بندی صحیحی به نظر می‌رسد؟

غرب شش دوره معرفتی را طی کرد ۱. دوره باستان از طالس تا مرگ ارسطو ۲. هلنیزم از ۴۰۰ قبل از میلاد تا قرن پنجم ۳. قرون وسطی از قرن پنجم تا قرن پانزدهم ۴. رنسانس در قرن شانزدهم ۵. دوره جدید در قرن ۱۷ و ۱۸ ۶. دوره معاصر قرن نوزدهم تاکنون
البته می‌توان از نگاه دیگر غرب را به سه دوره سنتی و مدرن و پسامدرن تقسیم کرد.

درباره نسبت حکمت متعالیه و تمدن اسلامی کارهای متعددی انجام شده اول باید آن‌ها دید تا کار تکراری نشود همچنین نباید عنوان کلی پیشنهاد داد و باید به کار بست مثلا یکی از اصول حکمت صدرایی مانند حرکت جوهری و یک مساله تمدنی مانند مردم سالاری با سلامت معنوی پرداخت.

آموزش فلسفه استاد مصباح و سه جلد نظام فلسفه صدرایی جناب عبودیت و بعد سیر حکمت در اروپا خوانده شود.